Alexandre Dumas
27 April 2023
Bizar dat we op school doodgegooid werden met Franse literatuur, maar dat ons niets werd verteld over de schrijvers, de een boeiender dan de ander, kom ik op late leeftijd achter.
Neem Alexandre Dumas. Flamboyante figuur. Persoonlijk failliet verklaard op zijn 49ste, zo dat hij naar het buitenland moest vluchten, met achterlating van kasteel en bezittingen.
Loopbaan parallel aan die van Zola. Allebei zonen van succesvolle immigranten. Allebei in weelde geboren en hun eerste levensjaren geleefd. Dan stierven de vaders, wat ze in armoede doen geraken.
Maar de vader van Dumas, dat was me een figuur! Hij had het zeker niet van een vreemde. Generaal Thomas Dumas Davy de la Pailleterie was namelijk de zoon van Antoine Davy de la Pailleterie, enorme bobo in Haïti van Normandische adellijke afkomst, en slaafgemaakte Marie Dumas. Hij was een belangrijke generaal in het leger van Napoléon, won de ene cruciale veldslag na de andere. Beroemd tot ver buiten de grenzen, niet in het minst vanwege zijn imposante (1.85m), charismatische gestalte, waaraan hij zijn bijnaam "De Zwarte Duivel" verdiende.
Dat het zo ver kwam was niet vanzelfsprekend, gezien zijn vader, bij zijn terugkeer naar Frankrijk, hem als kind als slaaf had verkocht. Later heeft hij hem teruggekocht, vrijgemaakt en erkend, en zo kon Thomas als jonge markies de beste opvoeding genieten.
Een duivel was hij allerminst. Bij een campagne in Egypte rebelleerde hij tegen Napoléon. Hij vond het te fout hoe die te keer ging. Die slachtingen, dat vernietigen van anderlands culturele rijkdommen, en als kers op de roomtaart de herinvoering van de slavernij, dat de Revolution afgeschaft had. Dat stuitte hem zo tegen de borst dat hij alles liet vallen en terug ging naar Frankrijk. Onderweg maakt zijn schip slagzij en belandt hij bij de vijand, die hem gevangen neemt, martelt, en probeert te vergiftigen.
Uiteindelijk geraakt hij weer bij zijn gezin in hun kasteel, waar de kleine Alexandre onwetend van dit alles, in paradijselijke omstandigheden opgroeit. Napoléon natuurlijk not amused, en het was zeker niet de bedoeling dat de faam van de generaal het nageslacht zou bereiken. Dumas werd oneervol (zonder pensioen) ontslagen, maar het ging veel verder: Napoléon liet hij hem verwijderen uit zoveel mogelijk publicaties, en van alle schilderijen van veldslagen waar hij zo'n belangrijke rol had gespeeld. Op die schilderijen is het tot de dag van vandaag een blonde generaal met blauwe ogen die de show steelt. Waar je maag pas echt van draait is het decreet dat hij vervaardigde, dat voortaan voor alle mannen van kleur een post in het leger onmogelijk maakte. Hoe ouder je wordt hoe meer je leest over Napoléon en hoe meer je beseft wat een verschrikkelijke eikel dat was.
Zo'n achtergrond heeft Alexandre Dumas dus. Als je dit weet, dan lees je toch Le Comte de Montecristo met een andere blik.
Die eerste idyllische jaren met zijn ouders zijn Alexandre altijd bijgebleven. Na de dood van zijn vader ging het bergafwaarts en uiteindelijk is hij bij zijn grootouders van moederskant terecht gekomen. Met 20 jaar verlaat Alexandre zijn dorpie om zijn geluk te proeven in Parijs. Wat eerst niet wil lukken, doorbreken in de letteren, lukt uiteindelijk door zijn charmes. Vrouwen blijken als bosjes voor hem te vallen. Onder hen een rijke dame die salon houdt, waar zij Alexandre introduceert aan de geijkte personen uit de elite. Dan gaat het rap. Hij breekt door met een theaterstuk. Hij mengt zich tot vechtens toe met een revolutie die gaande is van de Romantiques tegen de Comédie Française. Hij is sowieso sociaal geëngageerd, verwerpt om die reden zijn adellijke naam en titel, en laat zich kortweg Dumas noemen. Hij associeert zich met Zola, ze erkennen elkaars gedeelde verleden. In een woord: hij wordt beroemd.
Romans zouden pas later uit zijn pen komen, toen de slimme hoofdredacteur van een krant inziet dat om de oplage te vervoudigen, hij de stukprijs moet verlagen, de kosten moet dekken met advertenties, en... romans als feuilletons moet publiceren. Enters Dumas.
Volgde zijn doorbrak bij het grote publiek, dat gek was op romans, en na elke cliffhanger waar hij patent op had (de Fransen: "die hij uitgevonden had"), niet kon wachten tot weer een episode van weer een boeiend verhaal verscheen. Het grappige hiervan is dat in die 19de eeuw, romans niet als literatuur werden beschouwd. Poëzie in alexandrijnen en klassiek theater over de oudheid, ja, de rest was troep. Daar moet ik om lachen, nu je pas als schrijver wordt erkend wanneer je romans publiceert.
Dumas werd rijk. Puissant rijk. Maar hij was vrijgevig en spilziek. Hij spendeerde tonnen aan vrienden en maîtresses, gaf somptueuze feesten.
Naar eigen zeggen heeft hij meer dan 500 kinderen verwekt, waarvan een die hij op zijn zevende erkende. Wie dat was leest u in het volgende deel van mijn tweeluik over Alexandre Dumas. Cliffhanger!
URLs
https://youtu.be/kOyGOsOZTfA
https://www.schoolmouv.fr/cours/la-bataille-d-hernani-ou-la-guerre-des-romantiques-contre-les-classiques/fiche-de-cours
https://oudzeikwijf.blogspot.com/2023/02/zola.html
