Happenings op het water

14 September 2012



 
Rob Schrama
 
 
 
Soms heb je van die tentoonstellingen waarbij de tentoongestelde onderwerpen onderwerp zijn. Soms heb je een tentoonstelling waarbij de samensteller onderwerp van de tentoonstelling is. Rob Schrama, die de tentoonstelling over Jasper Grootveld in de Oosterkerk organiseerde, is een kunstwerk op zich. Elke Amsterdammer heeft wel eens dat zwarte silhouet in de Jodenbreebuurt gezien, met zijn puntschoenen en peroxydekuif. Onder zijn regie zijn de Oostelijke wateren van de stad de gehele maand september in de ban van drijvende eilanden. Een eerbetoon aan antirookmagiër Robert Jasper Grootveld.
 
Jasper is vooral bekend door zijn cruciale rol bij Provo. Hij is immers degene die met happenings rondom het Lieverdje begon, wat de lont bleek te zijn in het kruidvat van het door regelzucht verstikte Amsterdam van de vroege jaren zestig. De bom ontplofte en die bom heette Provo. Provo was er al vóór de studentenrevolutie van Parijs. In zekere zin kun je stellen dat Provo daar model voor heeft gestaan.
 
Jasper was mijn vriend en mentor. Hij en zijn vrouw Thea hebben me ingeburgerd. Vers aangekomen uit Tokio, was ik kind aan huis bij hen. Dat was in de vroege jaren tachtig. Provo speelde geen rol meer in het leven van Jasper, al lang niet meer. Hij had iets belangrijks ontdekt: piepschuim zinkt niet. Nooit. Je kunt er pakketten van maken, ze aan elkaar knopen, aarde eroverheen strooien en tadaa: drijvend land. Als je op de zo gevormde dikke pannenkoeken loopt voelt dat als echt land, wat op zich gek is, want ze deinen mee met de kracht van het water. Maar toch voelt dat fijn, en natuurlijk, en stabiel. Piepschuim is overal aanwezig: al uw witgoed wordt erin verpakt. Het drijft als afval in de grachten, staat op vuilnisdagen hoog opgestapeld langs de straat om opgehaald te worden. Je kan het beter niet verbranden. Wat kun je er anders mee doen dan veilig inpakken en er nieuw land van maken? Jasper was ook een visionair: in die tijd was er nog geen sprake van opwarming van de aarde. Toch waarschuwde hij toen al voor de stijging van de zeespiegel. Hij had een evacuatieplan paraat: elke inwoner zou een piepschuimblok van een halve kuub op zolder hebben moeten liggen, ingepakt in touw of net. Als Amsterdam bij grootschalige dijkbreuken zou onderlopen, zou je rustig met je piepschuimpakket te water gaan. Al die blokken zouden aan elkaar vast geknoopt kunnen worden. Op die grote lappen nieuw land kon men overleven.
 
Jan Bianchi voor zijn schilderij van Jasper
 
Vrijdag was de aftrap van de tentoonstelling over Jasper Grootveld, in de Oosterkerk. Tout gek Amsterdam gaf acte de présence. Er liepen er een paar ouwe Provo's rond, onder andere Luud Schimmelpenninck, bedenker van het Witte Fietsen Plan. Van de openingsspeech van Roel van Duijn (Groen van Tuin placht Jasper hem te noemen) versta ik geen woord. Dichter Paul Schaaps brult er zijn Provoliederen achterna, zonder microfoon, driftig heen en weer lopend in magische cirkels op de hardstenen graven, geheel in de stiel van Jasper, Rob Schrama straalt, Ruigoord is uitgelopen, Jan Bianchi speelt magnifiek piano, Bert Schoonhoven dicht erop los met een saxofoon op de achtergrond, Fabiola zingt de sopraanpartij van een aria. Metje Blaak loopt met een professionele camera op de schouder. Navraag leert dat, hoewel haar stichting de Rode Draad vorige week failliet ging, ze nog wel een uitzending heeft op Salto. Ik wist niet beter dan dat ze de porte-parole was van de Wallen. Nu interviewt ze Arno Baan, de “kroonprins van Jasper Grootveld”, beheerder van zijn piepschuimen nalatenschap en van het Museum van Drijvende Eilanden achter het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis op de Zeeburgerkade.
 
Bert Schoonhoven
 
Paul Schaaps
 
 
Het tentoongestelde omvat voornamelijk foto's van Cor Jaring van de 'Jaren dinges' en schilderijen van Aatje Veldhoen. Provo's in alle soorten en maten, de Insekte Sekte en hun Deskundologisch Laboratorium, de Flower Power, Bart Hughes die een gat in zijn hoofd boort, Jasper bij 't Lieverdje, Jasper met kees Hoekert als oprichter van de Lowlands Weed Cie, Jasper met zijn eerste liefde Netty Dagevos, Jasper zijn eerste vlotten: de Tand des Tijds, het Gooise Matras, de Freya, een naakte Jasper, een Jasper als Zwarte Piet, een Jasper in zijn sjamanenpak, een keurige Jasper met weids water op de achtergrond. Het ingrijpendste is waarschijnlijk de krijttekening van zijn hoofd met zuurstofslangetje in de neus, gemaakt door Aatje op 25 februari 2009, om 11 uur 's avonds: om 4 uur 's ochtends was hij dood.
 
Ook is er een prachtige foto van Thea, de grote liefde van Jasper, een een kunstwerk van Jasper zelf: een triptiek. Het beeldt de “Tuin van Hans Tuinman” uit, het vlot waar die oude Provo opgebaard werd, in verschillende stadia van begroeiing. Jasper had een periode dat hij grote kleurenkopieën maakte, en die vervolgens met doorzichtige tape bedekte. Dit is naar mijn weten het laatste overgebleven kunstwerk van die periode. Naast het preekgestoelte pronken twee piepschuimblokken, ooit ingepakt door Grootveld zelf. Iemand heeft er dahlia's ingestoken. Mochten de dijken pardoes doorbreken, dan kunnen zich er een paar mensen aan vastklampen.
 
Ik heb geen tijd om stil te blijven staan bij de vraag of dit een geruststellend idee is of niet, want Rob Schrama kondigt de happenings aan: komende twee weekenden varen piepschuimvlotten gemaakt volgens de Soft Building methode van Jasper tussen Hannekes Boom en Roest, komt er een opera op het Waterlooplein en een lichtpiramide op de Nemo, een vlottenrace op Oostenburg en kun je het Museum van Drijvende Eilanden per vlot bezoeken. Hou de facebookpagina en de website van de organisatie in de gaten! Daar zullen flashmobs op het laatste moment bekend worden gemaakt.
 
Fabiola
 
Na afloop was er een after party bij 't Knooppunt, de drijvende archipel van Arie Taal tegenover de Oosterkerk. Hans Plomp was er, Aatje Veldhoen was er, Hedy d'Ancona was er, van de 200 bezoekers van de kerk waren een mens of 90 er. Jan Bianchi speelde gitaar, er werd spontaan op de stoep gedanst. Het was mieters. Iemand van buiten deze kringen zei: “Normaal blijf je heel lang in de buitenkant hangen en hier was het binnen no time kern tot kern.” Jasper en Thea keken vertederd en tevreden toe vanuit de eeuwige jachtvelden.
 
Paul Schaaps en Oud Zeikwijf 


Op AT5.nl gepubliceerd.
 

- Aanraders -